Her gün tükettiğimiz çay, kahve, yeşil çay, enerji içecekleri, alkol ve sigara uykunuzu nasıl etkiliyor? Gelin hep birlikte konunun detaylarına inelim.
Uyku serisinin bu üçüncü yazısında uykuyu etkileyen maddeler hakkında konuşacağız, kaynakçaya açıklamalar kısmından ulaşabilirsiniz.
Bir çoğumuz kafeinli içecekleri gun içinde sudan daha çok tüketiyoruz. Kahve, siyah çay, yeşil çay, kola, enerji içeceklerinin içinde bol miktarda bulunur. Miktarlarına bu tablodan bakabilirsiniz.
Kafeinin etkileri insandan insana çeşitlilik gösteriyor ancak bugün biz uykuya olan etkilerine bakacağız. Kafein aslında bir psiko-aktif uyarıcı ilaç. Bu ilacı rahatça marketten alabiliyor ve daha önemlisi çocuklarımıza gönül rahatlığı ile veriyoruz ancak uykuya olan etkilerinden pek azımız haberdar. Bu çocuklara reçetesiz verdiğimiz tek psiko-aktif ilaç. Kafein uykuya dalmayı zorlaştırıyor ve daha zor uyandırıyor. Bu etkilerini bildiğimizden pek çoğumuz kahveyi akşam içmemeye çalışıyoruz. Ancak 1 bardak siyah çayda yarım bardak kahvede olan kadar kafein var. Çoğumuz çay alımına akşam devam ediyoruz.
Kafeinin yarılanma süresi 6 saat. Bu şu demek akşam 6da içtiğiniz kahvenin yarısı gece yarısında halen kanınız da dolanıyor. Eğer öğlen 12’de 1 bardak kahve içmişsek gece 12’de çeyrek bardak kahvedeki kadar kafein vücudumuzda aktif olarak dolaşıyor.
Kafeinin diğer önemli etkisi ise derin uykuda geçirdiğimiz süreyi kısaltması. Yapılan deneylerde 1 bardak kahve içip uyunan gün sonrası derin uykuyu alma süresi %20 azalıyor. Yaşlandığınızda derin uykuda kalma süreniz de aynı şekilde etkileniyor. Bu da sağlık sorunlarını beraberinde getiriyor. 1 bardak kahvenin derin uykuya yaptığı etki biyolojik olarak 10 ila 15 yıl yaşlandığınızda olanla eşit miktarda.
Kafeini alıyoruz, sonrasında uyku kalitemiz bozuluyor. Ertesi gün uyanabilmek için daha çok kafeine ihtiyaç duyuyoruz, bu uykumuzu daha kötü etkiliyor. Bu kısır döngü hepimizin yaşadığı bir çıkmaza dönüşüyor gitgide.
Diğer bir ilaç ise alkol. Alkol kafeinden farklı olarak yatıştırıcı ilaç kategorisine giriyor. Kafeinin tersine uykuya dalmamızı kolaylaştırıyor. Bu sebeple daha rahat uyumak için alkol kullanımı çok yaygın. Ancak o kadar bilinmeyen yönü ise bizim uyku sırasında farkında olmadan daha çok uyanmamızı sağlaması. Bunu kolunuza taktığınız uyku takip cihazlarında da gözlemleyebilirsiniz. Alkol uykunuzu bölerek sizin daha kalitesiz bir uyku çekmenize neden oluyor. Alkol alınan gün sonrası dinlenmemiş olarak kalkmamızın temel nedeni de bu. Bunun yanında alkol marijuana (diğer adı ile esrar) gibi etki göstererek çok kritik önemde olan REM uykusunu bastırıyor. Yani esrar almak da bilinenin aksine uykunuza iyi gelmiyor.
Uykuyu etkileyen diğer bir madde ise nikotin. Normal ve elektronik sigarada bol miktarda bulunan nikotin kafein gibi psiko-aktif ilaç sınıfına giriyor ve uykuyu kötü etkiliyor. Sigaranın zararlarını bilmeyen yok ancak elektronik sigaranın ve nikotin sakızlarının da uykunuzu kötü etkilediğini unutmayın.
Uyku ilaçları ise çoğunlukla doğal uykunun yerini tutmuyor ancak doktorunuza danışmadan ilaçlarınızı sakın kesmeyin.
Kısaca özetlersek kafein, alkol, nikotin ve esrar uykunuzu kötü etkileyerek bir çok sağlık problemleri yaşamanıza neden oluyor. Bir sonraki yazıda uykunuzu iyileştirmek için 12 ipucundan bahsedeceğiz.
Bir sonraki yazıya kadar sağlıklı ve mutlu kalın :)
Kaynakça:
Niçin Uyuruz
https://www.kitapyurdu.com/kitap/nicin-uyuruz-amp-yeni-uyku-ve-ruya-bilimi/499053.html
Alkol ve diğer maddelerin uykuya etkileri
Nikotinin uykuya olan etkileri
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19345124/
Kafein uykumuzu nasıl etkiler
İçeceklerdeki kafein miktarları
